Μπορεί ο καιρός να αλλάξει τη διάθεσή μας;

Μια ασυνήθιστη μορφή κατάθλιψης είναι η Εποχιακή Διαταραχή της Διάθεσης ή SAD (Seasonal Affective Disorder), η οποία αναφέρεται στους ανθρώπους εκείνους που εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης (πολλές φορές σοβαρής μορφής) κάθε χειμώνα. Αντίθετα το καλοκαίρι, οι περισσότεροι από αυτούς εμφανίζουν τουλάχιστον μια ελαφρά μορφή μανίας (Kalat, 2003). Η διαταραχή αυτή συναντάται πιο συχνά σε περιοχές κοντά στους πόλους της γης, όπου οι νύχτες είναι πολύ μεγάλες το χειμώνα και πολύ μικρές το καλοκαίρι.

Με αφορμή, λοιπόν, τις καιρικές συνθήκες των τελευταίων ημερών, το σημερινό άρθρο αφορά στη διάθεσή μας και ειδικότερα στην εναλλαγή αυτής, σε συνάρτηση με τον καιρό. Μια πρόσφατη σχετικά έρευνα δείχνει ότι "ο καιρός επιδρά πολύ λίγο στη διάθεσή μας". Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής στηρίχτηκαν σε μια άλλη μελέτη (Denissen, 2008), η οποία αποδεικνύει ότι όντως υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της διάθεσης και του καιρού, αλλά είναι πολύ μικρή. Μία άλλη έρευνα, στην οποία εξετάστηκαν περισσότεροι από 2000 Γερμανοί, κατέρριψε το μύθο ότι "όλοι νιώθουμε άσχημα όταν ο καιρός δεν είναι καλός" και υποστήριξε ότι απλά οι άνθρωποι διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες: α) σε εκείνους που δεν επηρεάζονται από τον καιρό και την εποχή, β) σε εκείνους που αγαπούν το καλοκαίρι, γ) σε αυτούς που μισούν το καλοκαίρι και τέλος, δ) σε αυτούς που αγαπούν τη βροχή.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ευρήματα που αντιτίθενται στις παραπάνω μελέτες και υποστηρίζουν ότι η υγρασία και οι ακραίες θερμοκρασίες επηρεάζουν κατά πολύ τα ανθρώπινα συναισθήματα. Οι ψυχολόγοι Howard και Hoffman ανακάλυψαν ότι όσο αυξάνεται η υγρασία πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα, τόσο εντονότερη είναι η τάση υπνηλίας. Επιπρόσθετα, διάφοροι ερευνητές αναφέρουν ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ των υψηλών θερμοκρασιών και της επιθετικότητας. Οι άνεμοι μπορούν, επίσης, να επηρεάσουν τη διάθεσή μας. Κάποιοι άνεμοι δημιουργούν θετικά ιόντα, όπως αυτά που παράγονται από τα ηλεκτρονικά συστήματα θέρμανσης και κλιματισμού. Έτσι, σε θυελλώδεις μέρες οι άνθρωποι εκτίθενται σε αυτά, και σε εξωτερικούς και σε εσωτερικούς χώρους. Τα υψηλά επίπεδα των θετικών ιόντων είναι πιθανό να προκαλέσουν σωματικές παθήσεις αλλά και ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, άγχος, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, συναισθηματική αστάθεια, νωθρότητα και απάθεια. Για να μην αναφέρουμε ότι ο άνεμος μπορεί να είναι απλά ενοχλητικός. Ο άνεμος, συγκεκριμένα, φαίνεται ότι έχει περισσότερο αρνητική επίδραση στη διάθεση την άνοιξη και το καλοκαίρι, παρά το χειμώνα ή το φθινόπωρο.

Πολλές διαταραχές της διάθεσης, ωστόσο, δεν σχετίζονται απαραίτητα με το κρύο. Στην περίπτωση της εποχιακής διαταραχής της διάθεσης, που αναφέρθηκε παραπάνω, η διαταραχή αποτελεί αντίδραση στο σκοτάδι του χειμώνα. Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται πιο κεφάτοι μια ηλιόλουστη μέρα, παρά μια σκοτεινή μέρα. Έχει βρεθεί ότι πάνω από τον 90% των ανθρώπων βιώνουν κάποια εποχιακή αλλαγή στη διάθεση, η οποία σχετίζεται γενικώς με πιο εύθυμη διάθεση κατά το καλοκαίρι απ’ ό,τι το χειμώνα. Για μερικούς ανθρώπους, αυτές οι αλλαγές διάθεσης είναι έντονες και ένα μικρό ποσοστό ανάμεσά τους φτάνει στο επίπεδο της κατάθλιψης και της μανίας.

Ο βαθμός στον οποίο επηρεαζόμαστε από τον καιρό διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Εξαρτάται, δηλαδή, από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του και από την προδιάθεση την οποία κληρονόμησε. Είναι πιθανότερο, επίσης, να εμφανιστεί πιο συχνά στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Φυσικά, παρατηρείται να διαφέρει ακόμη και από περιοχή σε περιοχή. 

Τα τελευταία χρόνια, όμως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει προστεθεί ακόμα ένα κριτήριο ή πλαίσιο:  η οικονομική μας κατάσταση. Είναι επιτακτική ανάγκη να είμαστε στις μέρες μας όσο πιο παραγωγικοί μπορούμε, έτσι ώστε να ανταπεξέλθουμε ικανοποιητικά στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Είναι ευνόητο ότι κάτω από ακραίες καιρικές συνθήκες, είτε πρόκειται για χιονοπτώσεις είτε για καύσωνα, δεν είμαστε σε θέση να παράγουμε το μέγιστο δυνατό, ανεξάρτητα από τη διάθεσή μας. Όποτε αυτό που επηρεάζει τη διάθεση μας τελικά δεν είναι αποκλειστικά ο καιρός, αλλά το ότι δεν μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί. 

Κάνοντας ανασκόπηση των παραπάνω ανταγωνιστικών απόψεων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η διάθεσή μας επηρεάζεται "σε κάποιο βαθμό" και "κατά κάποιον τρόπο" από τον καιρό. Ανάλογα, λοιπόν, τον αντίκτυπο που έχει αυτό στην ψυχική και σωματική μας κατάσταση και στις σχέσεις μας με τους άλλους, θα πρέπει να δώσουμε σημασία και να παρέμβουμε κατάλληλα. Ενδεικτικά σας αναφέρουμε ότι μια μέθοδος που ακολουθείται για την αντιμετώπιση και θεραπεία της εποχιακής διαταραχής της διάθεσης είναι η έκθεση του πάσχοντα σε τεχνητό φως που μοιάζει με αυτό του ήλιου. 

Υπάρχουν πολλές και διάφορες άλλες μέθοδοι αντιμετώπισης της δυσπροσαρμοστικής μας διάθεσης που προκαλείται από τον καιρό. Αυτό όμως που θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι εμείς δεν μπορούμε να επηρεάσουμε τον καιρό και να αλλάξουμε τις συνθήκες που επικρατούν. Μπορούμε μόνο να αλλάξουμε τον τρόπο που τις αντιμετωπίζουμε και τις δεχόμαστε. Τα παιδιά είναι πιο έξυπνα από εμάς που, όταν χιονίζει, φτιάχνουν χιονάνθρωπους και παίζουν χιονοπόλεμο;

Αν σας άρεσε το άρθρο ή έχετε κάποια απορία σχετικά την Εποχιακή Διαταραχή της Διάθεσης αφήστε κάποιο σχόλιό παρακάτω και θα λάβετε απάντηση το συντομότερο δυνατό.